Kraków to prastare miasto, siedziba królów Polski i jej wieloletnia stolica. Jego dumna i długa historia odnznacza się w tysiącach zabytków, znajdujących się na terenie miasta. Wspaniałe zabytki Krakowa decydują o tym, że jest on najczęściej odwiedzanym przez turystów miejscem w Polsce! Dowiedz się więcej o historycznej i kulturowej spuściźnie grodu Kraka. Przeczytaj pierwszą część leksykonu: Zabytki Krakowa.
Wawel to z pewnością najpopularniejszy zabytek Krakowa – nic dziwnego – przez 800 lat był siedzibą królów Polski, miejscem koronacji oraz pochówku największych władców kraju. Niewątpliwie można uznać go za najważniejszy monument polskiej historii, a od 1978 roku wpisany jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Historia Wzgórza Wawelskiego sięga VIII wieku i początków plemienia Wiślan: rozbudowywane i niszczone przez stulecia, przetrwało szereg wojen i konfliktów, których nosi ślady. Zamek Królewski najmocniej ucierpiał podczas Wojny Północnej ze Szwedami, dlatego mało pozostało z jego pierwotnej – gotyckiej formy. Architektura Wawelu nosi także ślady okupacji nazistowskiej w postaci elementów militarnych. Na szczęście, najważniejsze elementy Wzgórza Wawelskiego przetrwały: Skarbiec Koronny, Zbrojownia, Katedra z dzwonem Zygmunt, Wieża Zegarowa, Krypta z nagrobkami królów, książąt i bohaterów narodowych, a nieopodal – słynna Smocza Jama, czyli jaskinia jurajska, w której według legendy ukrywał się słynny smok wawelski!
Polecamy Florian Apartamenty Kraków
Na Wawelu zachwycają wspaniałe komnaty w stylu barokowym i renesansowym, pełne niezwykle cennych mebli, tkanin, a przede wszystkich oryginalnych arrasów, wykonanych przez najlepszych flamandzkich mistrzów. Wawel to niezbędny punkt każdej wizyty w Krakowie.
W samym centrum Rynku Głównego wznosi się monumentalny i bogato zdobiony budynek Sukiennic, którego pierwowzorem były średniowieczne kramy sukienne – charakterystyczny element centrum każdego większego średniowiecznego miasta. Już w 1257 roku książę Bolesław Wstydliwy zadecydował o wzniesieniu podwójnego rzędu kramów kamiennych, które utworzyły uliczkę na środku Rynku. W połowie XIV wieku, na polecenie króla Kazimierza Wielkiego, przebudowano Sukiennice na styl gotycki, wtedy to powstały piękne ostrołukowe arkady i półkoliste portale, które cieszą oko do dziś. Po spłonięciu budynku w XVI, do jego odbudowy zatrudniono słynnego mistrza Pankracego, który zaprojektował kolebkowe sklepienie, zwieńczenie attyką i sprowadził zdobienia z maszkaronami projektu Santi Gucciego.
Ostateczny kształt Sukiennic, według projektu Tomasza Prylińskiego, powstał pod koniec XIX wieku, z tego okresu pochodzą m.in. maszkarony z karykaturami prezydentów Krakowa (wg rysunków Jana Matejki), herby miast polskich oraz godła i pieczęcie cechowe. Dolną część hali przebudowano w dwa rzędy kramów handlowych, które w tym samym kształcie wabią misternym rękodziełem, biżuterią, cepelią i różnymi produktami regionalnymi aż po dziś dzień. Zaś górną salę zaadaptowano na potrzeby muzeum (Sukiennice są filią Muzeum Narodowego w Krakowie).
Kościół archiprezbiterialny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, czyli Kościół Mariacki, to najważniejszy po Katedrze Wawelskiej kościół Krakowa. To jeden z najznakomitszych przykładów architektury gotyckiej w kraju! Wzniesiony został w północno-wschodnim narożniku Rynku Głównego w XIV i XV wieku dzięki fundacji, założonej przez biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża w miejscu pierwotnej drewnianej świątyni. Wieloletnią historię Kościoła Mariackiego naznaczają szczególnie najazdy tatarskie (łącznie z tym legendarnym), pożary oraz trzęsienie ziemi. Pod koniec XV wieku przybył zaś tu jego najcenniejszy zabytek: słynne gotyckie arcydzieło rzeźbiarskie – Ołtarz Wielki autorstwa Wita Stwosza.
O dzisiejszym kształcie i zdobnictwie Kościoła Mariackiego zadecydowały szlify genialnych krakowskich artystów: Jana Matejki, Stanisława Wyspiańskiego oraz Józefa Mehoffera. Nad Kościołem Mariackim wznoszą się dwie wieże: wyższa i niższa. Wyższa, zwana hejnalicą, mierzy 82 metry. To znany symbol Krakowa, wiążący się z legendą o odważnym hejnaliście, który spostrzegłszy z daleka najazd tatarski na okoliczne wsi, zaalarmował Kraków hejnałem o zbliżającym zagrożeniu. Bramy miasta zdążono zamknąć, jednak strzała Tatarów przeszyła serce hejnalisty, który nagle urwał melodię… Od tamtej pory, codziennie o każdej pełnej godzinie z hejnalicy odgrywany jest hejnał na cztery strony świata, nagle urywany na pamiątkę krakowskiego bohatera. Wewnątrz Kościoła Mariackiego usytuowanych jest 11 kaplic w dwóch nawach: północnej i południowej. Niezwykle ciekawym miejscem jest renesansowy Skarbiec, w którym znajdują się szafy, komody i ołtarz z XVII wieku oraz cenne naczynia liturgiczne, monstrancje, relikwiarze, kielichy, pateny, puszki, krzyże ołtarzowe, lichwiarze, kandelabry i inne arcydzieła złotnictwa europejskiego. W Kościele Mariackim zachwycają również olbrzymie organy, wykonane w 1800 roku przez organmistrza Ignacego Ziernickiego, przebudowywane kilkukrotnie w kolejnych latach. Kościół Mariacki to dziś najbardziej prestiżowe miejsce liturgiczne Krakowa i obiekt zachwytów turystów z całego świata.
Krakowski Barbakan, inaczej określany Rondlem, to najlepiej zachowany zabytek monumentalnych krakowskich fortyfikacji, które okalały centrum miasta. Ta gotycka budowla z siedmioma wieżyczkami, wzniesiona została na planie koła o średnicy 27 metrów. Kiedyś Barbakan połączony był z Bramą Floriańską, a wejścia do niego strzegły dwa mosty zwodzone i szereg fortyfikacji. Powstał pod koniec XV wieku podczas panowania króla Jana Olbrachta i przez kilka wieków pozostał twierdzą niezdobytą! Dziś jest jednym z oddziałów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa i miejscem wielu wystaw, wydarzeń sportowych (głównie szermierki) i eventów kulturalnych (pokazy walk rycerskich czy tańców średniowiecznych).
Jedną z populrniejszych legend dotyczących Barbakanu jest ta o Marcinie Oracewiczu (jego płyta pamiątkowa znajduje się wewnątrz), który podczas konfederacji barskiej zabił rosyjskiego dowódcę Panina guzikiem, którym nabił karabin, kiedy zabrakło mu amunicji!
Kraków to miasto uniwersyteckie i prawdziwa mekka polskich studentów! Nic dziwnego, że jednym z piękniejszych zabytków miasta jest najstarszy budynek Akademii Krakowskiej czyli Collegium Maius. Powstało na skrzyżowaniu ulicy św. Anny i ul. Jagiellońskiej na początku XV wieku, kiedy to Władysław Jagiełło ufundował przebudowę Akademii Krakowskiej i wykupił tę narożną kamienicę od miejscowych posiadaczy. Z końca piętnastego stulecia pochodzą najatrakcyjniejsze elementy budynku: arkadowe krużganki z późnogotyckimi sklepieniami. Ponad 100 lat Collegium Maius pełniło także rolę Biblioteki Jagiellońskiej, wtedy też zyskało swój neogotycki charakter. W 1940 roku budynek przeznaczono na siedzibę Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kilka lat później powołano tu do życia Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, działające po dziś dzień. W jego zbiorach odnaleźć można m.in.: kolekcję przyrządów astronomicznych (także tych należących do Mikołaja Kopernika!), niezwykle cenne Astrolabium (bardzo złożony przyrząd nawigacyjny) arabskie z 1054 roku czy słynny Globus Jagielloński (jeden z najstarszych globusów, na którym umieszczono nazwę i lokalizację kontynentu amerykańskiego).
Collegium Maius znane jest także z fantastycznego zegara figurowego, umieszonego na ścianie zewnętrznej, który o godzinach 9, 11, 13, 15 oraz 17 wygrywa utwór Jana z Lublina z XVI wieku oraz pieśń akademicką Gaudeamus Igitur, podczas których z jego wnętrza wychodzą figury postaci: pedela UJ, królowa Jadwiga, król Władysław Jagiełło, Jan z Kęt, Hugon Kołłątaj oraz Stanisław ze Skarbimierza.